Van Biak Thang
Any le Some
A tlangpi cun any le some nihhin sullam pakhat an ngeih. Cucu, ‘tlawmpal’ asiloah ‘zeimaw zat’ tinak a si. An i dannak cu any hi negative le question sentence ah hman deuh a si i some hi positive le answer sentence ah hman deuh a si. An pahnih in uncountable he countable nouns he hman khawh an si.
Eg. Would you like any milk in your coffee?
Yes, some please.
Have some more wine please.
I don’t want any more.
Biafang Hliahtu
A tanglei pawl hi a tlangpi in noun, adjective le verb biafang hliahtu an si. Biafang pakhat i a donglei ah pehmi an si. Cucu, suffix an ti.
* Noun
-ion, -ity, -ing, -ness, -ance, -ence, -ncy, -ee, -age, -er/or, -eer, -sis, -hood, -ian, -ist, , -ism, -tude, , -ment. –ics etc.
Eg: Creation, creativity, creating, creativeness, creator, brotherhood, gratitude, politics
* Adjective :
-able, -full, -less, -ial, -ent, -ive, -ary, -ic, -ed, -en, -ous, -ible, -ish, -like
Eg: Usable, useful, useless, essential, impotent, active, childish, childlike …
Verb
-ise, -ize, -iate, -en, -fy,
Eg: Nationalise, iniate, tighten, beautify etc.
A cunglei pawl biafang na hmuh tikah an si zungzal tinak si loin a tam deuh cu mah bantuk zoh in hliah khawh an si titu a sawh duhmi a si.
Question Tuahning
(Biahalnak hi phun li ah kan then lai
1. Verb-to-be (am, is, are, was, were) he halmi
2. Verb-to-have (have, has, had) he halmi
3. Verb-to-do (do, does, did) he halmi
4. Modal verb (can, could, shall, should, will, would, may, might, must) he halmi
A cunglei chungahhin Present, Past, Perfect le Future tiin kan hon then rih lai.
Present Tense In Biahalnak
A: Subject + Verb 1 (s/es) + … (hi dehmi ahhin Object zong a ra kho, asiloah a dangdang an ra kho. Cucu, Verb a dirhmun in zoh khawh a si. Verb hi transitive a si ahcun Object a ra lai i intransitive a si ahcun a dangdang an ra kho.)
Q: Do/Does + Subject + Verb 1 (s/es telh ti lo ding) + …?
Eg: Sheila reads her essays to our class.
Does Sheila read her essays to our class?
Past Tense
A: Subject + Verb 2 + …
Q: Did + Subject + Verb 1 (s/es telh lo ding) + …?
Eg: Sheila read her essays to our class.
Did Sheila read her essays to our class?
Perfect Tense
A: Subject + Verb-to-have + (been) + Verb 3 + …
Q: Verb-to-have + Subject + (been) + Verb 3 + …?
Eg: Sheila has read her essays to our class.
Has Sheila read her essays to our class?
Modal Verb
A: Subject + Modal verb + …
Q: Modal verb + subject + …?
Eg: Sheila will read her essays to our class.
Will Sheila read her essays to our class?
Verb-To-Be
A: Subject + Verb-to-be + …
Q: Verb-to-be + Subject + …?
Eg: Sheila is reading her essays to our class.
Is Sheila reading her essays to our class?
Sheila was beaten three times by that boy.
Was Sheila beaten three times by that boy?
S/ES Thlakning
Verb a si ah, Noun a si ah biafang pakhat cu s/es telh kan duh tikah a tlangpi in a tanglei bantukin kan zoh.
1. Biafang pakhat cu s, sh, ch, o, x, z …he a dongh ahcun ‘es’ thlak a si. Tahchunhak: fish = fishes; match = matches; box = boxes; go = goes; jazz = jazzes
2. Biafang pakhat cu ‘y’ in a dong hi a hmai-ah vowel a um ahcun ‘s’ lawng thlak a si. Nain, ‘y’ hmai-ah consonant a um ahcun ‘es’ thlak a si. Tahchunhnak : boy = boys ; baby = babies
3. Bifang pakhat cu ‘f/fe’a dongh i ‘f/fe’ hmai-ah vowel a um ahcun ‘f/fe’ kha hlonh i ‘ives’ tu thlakpiak ding. Tahchunhnak : wife = wives, hoof = hooves ; life = lives
4. A cheu cu ningcang a zul lomi an um len: Ox = oxen; belief = beliefs;
5. A dang paohpaoh cu a tlangpi in ‘s’ telh an si.
Any le Some
A tlangpi cun any le some nihhin sullam pakhat an ngeih. Cucu, ‘tlawmpal’ asiloah ‘zeimaw zat’ tinak a si. An i dannak cu any hi negative le question sentence ah hman deuh a si i some hi positive le answer sentence ah hman deuh a si. An pahnih in uncountable he countable nouns he hman khawh an si.
Eg. Would you like any milk in your coffee?
Yes, some please.
Have some more wine please.
I don’t want any more.
Biafang Hliahtu
A tanglei pawl hi a tlangpi in noun, adjective le verb biafang hliahtu an si. Biafang pakhat i a donglei ah pehmi an si. Cucu, suffix an ti.
* Noun
-ion, -ity, -ing, -ness, -ance, -ence, -ncy, -ee, -age, -er/or, -eer, -sis, -hood, -ian, -ist, , -ism, -tude, , -ment. –ics etc.
Eg: Creation, creativity, creating, creativeness, creator, brotherhood, gratitude, politics
* Adjective :
-able, -full, -less, -ial, -ent, -ive, -ary, -ic, -ed, -en, -ous, -ible, -ish, -like
Eg: Usable, useful, useless, essential, impotent, active, childish, childlike …
Verb
-ise, -ize, -iate, -en, -fy,
Eg: Nationalise, iniate, tighten, beautify etc.
A cunglei pawl biafang na hmuh tikah an si zungzal tinak si loin a tam deuh cu mah bantuk zoh in hliah khawh an si titu a sawh duhmi a si.
Question Tuahning
(Biahalnak hi phun li ah kan then lai
1. Verb-to-be (am, is, are, was, were) he halmi
2. Verb-to-have (have, has, had) he halmi
3. Verb-to-do (do, does, did) he halmi
4. Modal verb (can, could, shall, should, will, would, may, might, must) he halmi
A cunglei chungahhin Present, Past, Perfect le Future tiin kan hon then rih lai.
Present Tense In Biahalnak
A: Subject + Verb 1 (s/es) + … (hi dehmi ahhin Object zong a ra kho, asiloah a dangdang an ra kho. Cucu, Verb a dirhmun in zoh khawh a si. Verb hi transitive a si ahcun Object a ra lai i intransitive a si ahcun a dangdang an ra kho.)
Q: Do/Does + Subject + Verb 1 (s/es telh ti lo ding) + …?
Eg: Sheila reads her essays to our class.
Does Sheila read her essays to our class?
Past Tense
A: Subject + Verb 2 + …
Q: Did + Subject + Verb 1 (s/es telh lo ding) + …?
Eg: Sheila read her essays to our class.
Did Sheila read her essays to our class?
Perfect Tense
A: Subject + Verb-to-have + (been) + Verb 3 + …
Q: Verb-to-have + Subject + (been) + Verb 3 + …?
Eg: Sheila has read her essays to our class.
Has Sheila read her essays to our class?
Modal Verb
A: Subject + Modal verb + …
Q: Modal verb + subject + …?
Eg: Sheila will read her essays to our class.
Will Sheila read her essays to our class?
Verb-To-Be
A: Subject + Verb-to-be + …
Q: Verb-to-be + Subject + …?
Eg: Sheila is reading her essays to our class.
Is Sheila reading her essays to our class?
Sheila was beaten three times by that boy.
Was Sheila beaten three times by that boy?
S/ES Thlakning
Verb a si ah, Noun a si ah biafang pakhat cu s/es telh kan duh tikah a tlangpi in a tanglei bantukin kan zoh.
1. Biafang pakhat cu s, sh, ch, o, x, z …he a dongh ahcun ‘es’ thlak a si. Tahchunhak: fish = fishes; match = matches; box = boxes; go = goes; jazz = jazzes
2. Biafang pakhat cu ‘y’ in a dong hi a hmai-ah vowel a um ahcun ‘s’ lawng thlak a si. Nain, ‘y’ hmai-ah consonant a um ahcun ‘es’ thlak a si. Tahchunhnak : boy = boys ; baby = babies
3. Bifang pakhat cu ‘f/fe’a dongh i ‘f/fe’ hmai-ah vowel a um ahcun ‘f/fe’ kha hlonh i ‘ives’ tu thlakpiak ding. Tahchunhnak : wife = wives, hoof = hooves ; life = lives
4. A cheu cu ningcang a zul lomi an um len: Ox = oxen; belief = beliefs;
5. A dang paohpaoh cu a tlangpi in ‘s’ telh an si.